Giun đầu Búa là một loài động vật ăn đêm cổ xưa, thuộc nhóm động vật Geoplanidae, được biết đến với cái tên khác là giun dẹp trên cạn. Đây là những sinh vật độc đáo đã tiến hóa hàng triệu năm trước để thích nghi với môi trường trên cạn, rời xa môi trường nước nơi các loài giun dẹp khác vẫn sinh sống.
Nội dung
Giun đầu Búa – Độc đáo và kỳ lạ
Theo một bài báo từ Grunge, đến năm 2023, đã có khoảng 910 loài giun dẹp trên cạn được mô tả, tuy nhiên, rất ít thông tin đã được biết về thói quen sống và bí ẩn của những sinh vật đặc biệt này.
Mô tả theo chi Bipalium, tên của chúng mang ý nghĩa “hai xẻng”, chỉ đến những chiếc đầu vô cùng kỳ lạ của chúng. Giun đầu Búa có kích thước tương đối lớn, với một số loài có chiều dài lên đến nửa mét. Hiện tại, đã có 62 loài giun đầu Búa được mô tả, với sự đa dạng về sọc và màu sắc.
Một số loài giun đầu Búa có đốm đen ở vị trí giống như mắt, tuy nhiên, chúng không thực sự có mắt nhưng vẫn có khả năng cảm nhận ánh sáng và bóng tối.
Sống trong bí mật và săn mồi phàm ăn
Giun đầu Búa chủ yếu sống ở các khu rừng nhiệt đới, do chúng cần môi trường ẩm ướt và mát mẻ để duy trì đủ nước. Tuy nhiên, trong điều kiện thích hợp như sau mưa lớn, chúng có thể xuất hiện nhiều hơn. Tương tự như các loài giun dẹp khác, giun đầu Búa sống về đêm và hiếm khi được nhìn thấy vào ban ngày.
Thường thì chúng ẩn mình dưới các tảng đá, khúc gỗ và lá rụng. Nếu không có vệt nhớt giống như sên đặc trưng, hầu hết mọi người sẽ không nhận biết chúng đang ở gần nhà mình.
Được xem là một trong những kẻ săn mồi hàng đầu trong rừng, giun đầu Búa xuất hiện vào ban đêm để săn mồi như giun đất, ốc sên, sên, cuốn chiếu và rận gỗ. Chúng lướt đi trên mặt đất bằng chất nhầy đặc và sử dụng cấu trúc đặc biệt gọi là “đế leo” để tìm kiếm và săn mồi. Sử dụng các thụ thể đặc biệt nằm trong một đường rãnh ở mặt dưới của đầu, chúng xác định mùi hương và tìm kiếm con mồi.
Khi giun đầu Búa đã xác định được con mồi, chúng nhanh chóng tập trung vào việc bắt mồi. Chúng quấn cơ thể con mồi bằng chất nhớt dính, giống như con trăn anaconda. Một số loài còn sử dụng nọc độc để săn mồi có kích thước lớn.
Sinh sản độc đáo của giun đầu Búa
Giun đầu Búa có các phương thức sinh sản đặc biệt. Tất cả các loài đều lưỡng tính, có nghĩa là mỗi con giun đầu Búa đều có cả bộ phận sinh sản đực và cái. Điều này có nghĩa là các giun đầu Búa có khả năng giao phối và sinh con. Sau quá trình giao phối, hai con giun đầu Búa sẽ đẻ ra vỏ trứng gọi là kén, và sau khoảng 21 ngày, những con giun nhỏ sẽ lột xác và thoát ra khỏi kén. Tuy nhiên, phương pháp này không phổ biến trong hầu hết các loài giun đầu Búa.
Phương thức phân mảnh là phương thức sinh sản phổ biến nhất của giun đầu Búa. Khi chúng muốn sinh sản, con giun chỉ cần cắm đuôi vào đất, vặn vẹo cơ thể và cắn đứt nó. Sau 7-10 ngày, phần đuôi sẽ mọc ra và trồi ra khỏi đất như một giun đầu Búa hoàn toàn mới. Trong thời gian này, con giun ban đầu cũng sẽ mọc đuôi mới, cho phép chúng tiếp tục sinh sản.
Giun đầu Búa – Kẻ xâm lấn và độc hại
Giun đầu Búa ban đầu chỉ sống trong khu rừng nhiệt đới và ôn đới ẩm ướt của Châu Á, Úc, New Zealand, Nam Mỹ và một số đảo ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Tuy nhiên, chúng hiện tại đã lan rộng khắp thế giới, bao gồm cả Châu Âu và Bắc Mỹ.
Một trong những loài giun đầu Búa xâm lấn phổ biến nhất là loài Bipalium kewense, được phát hiện tại Kew Gardens, London, Anh. Đáng tiếc, chúng ăn giun đất, rận gỗ, ốc sên và sên, tất cả đều là những sinh vật quan trọng về mặt sinh thái để duy trì sức khỏe đất. Sự xâm lấn của giun đầu Búa có thể gây ra thảm họa cho hệ sinh thái địa phương và các loài bản địa.
Nguy hiểm của giun đầu Búa
Không chỉ gây hại với môi trường, giun đầu Búa còn có thể mang theo ký sinh trùng nguy hiểm. Một loại ký sinh trùng phổ biến là giun phổi chuột, có thể lây nhiễm cho con người. Khi bị lây nhiễm, giun phổi chuột có thể gây ra những vấn đề về hệ tiêu hóa và hệ thần kinh trung ương, gây ra đau đầu, buồn nôn, cứng cổ và nôn mửa. Sự lây nhiễm còn có thể gây viêm nhiễm nghiêm trọng trên cơ thể.
Ngoài ra, một số loài giun đầu Búa còn có khả năng sản xuất chất độc tetrodotoxin vô cùng mạnh, chất độc này có thể sử dụng để phòng thủ và tấn công con mồi. Tetrodotoxin cũng được biết đến là một chất độc nguy hiểm, có thể làm tắt quá trình truyền dẫn thần kinh và gây tê liệt toàn bộ các cơ trong cơ thể.
Với sự đa dạng sinh học và những đặc điểm độc đáo, giun đầu Búa là một loài động vật ấn tượng. Tuy nhiên, sự xâm lấn và tiềm ẩn của chúng là một mối lo ngại lớn đối với hệ sinh thái và sức khỏe con người.
Nguồn: Grunge